Kompresörlü (jet nebülizatör) ve Ultrasonik (ses dalgalarıyla) şeklinde ikiye ayrılan Nebülizatör cihazı, sıvı halde bulunan ilaçları buhar haline getiren ve solunum yolu ile alınabilmesini sağlayan bir cihazdır. Böylelikle akciğerlere daha kolay solunabilen bir ilaç veya buhar olmuş olur. Nebülizerler ev ve taşınabilir modelleri olan bir cihazdır. Ev nebülizörleri daha büyüktür ve bir elektrik prizine takılarak kullanılır. Taşınabilir nebülizerler, tek kullanımlık veya şarj edilebilir pillerle çalışır veya bir arabanın çakmaklığına takılabilir.
Nebülizatör kullanarak küçük çocuklarda, ölçülü doz inhalere uyum sağlayamayan hastalarda ve ağır astımı olan hastalarda astım ilaçlarının etkili bir şekilde uygulanabilmesi mümkündür. Nebülizatör ile birlikte kullanılmak için hazırlanmış özel ilaç formları vardır. Bunlara nebül adı verilmektedir. Bronşları açıcı ve tedavi edici etkisi vardır. Nebulizasyon, aerosol formda antibiyotik uygulaması için tek yöntemdir.
Hasta nebülizatörü kullanırken oturur pozisyonda olmalıdır. Nebülizasyon sırasında normal tidal volümde solunum yapmalıdır. Derin ve hızlı solunum yapıldığında ilacın önemli bir kısmı orofarenkste depolanıp kalmaktadır. Derin nefes alıp tutmanın anlamlı bir terapötik katkı sağlamadığı bildirilmiştir. Nebülizasyon süresi, nebülizatöre giren hava akım hızına, ilacın ve nebülizatörün özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Bronkodilatatör ilaçlar için ideal nebülizasyon süresi 5-10 dakika arasındadır. Nebülizasyonu bitirmek için cihazın içinin tamamen kurumasını beklemenin tedaviye anlamlı bir katkısı olmadığı gibi süreyi uzatarak hastanın tedaviye uyumunuda bozmaktadır. Nebülizasyon sonunda cihazın dizaynına göre her nebülizatörün içerisinde belirli oranda rezidüel sıvı kalmaktadır. Bu rezidüel volüme yaklaşıldığında nebülizatörden bir cızırtı sesi gelmeye başlar. Bu ses duyulduktan sonra 1 dakika daha nebülizasyon yapılıp işlem sonlandırılmalıdır. Nebülizasyon bittikten sonra cihazda kalan rezidüel sıvı boşaltılmalıdır. Aksi halde ilaç kristalize olarak jetin kanallarında tıkanmaya yol açmaktadır.
Nebülizatör cihazı tek kişinin kullanımına uygundur. Hastaya özel olmalıdır. Nebülizatör haznesi günde en az 1 kez ılık deterjanlı suyla yıkanmalıdır. Yıkanacağı zaman nebülizatörün tüm parçaları birbirinden ayrılmalıdır. Yıkama işlemi tamamlandıktan sonra parçalar ayrı ayrı spontan şekilde kurumaya bırakılmalıdır. Aradaki bağlantı hortumu kesinlikle suya sokulmamalıdır. Tekrar kullanılacağı zaman eller tamamen temizlendikten sonra parçalar birleştirilmeli ve kullanmadan önce 1-2 saniye boş olarak çalıştırılmalıdır. Eğer antibiyotik vermek için nebülizatör cihazı kullanılıyorsa her kullanımdan sonra yıkanmalı ve her 30 kullanımdan sonra aksesuarları 5-10 dakika kaynatılmalıdır.
Tek hasta kullanımlık nebülizatörler maske veya ağızlıklarıyla birlikte 3 ayda bir komple değiştirilmelidir. Nebülizatör filtresinde renk değişikliği olduğu zaman değiştirilmelidir. Kompresörün basınç ve güç kontrolü 6 ayda bir, genel bakımı ise yılda 1 kez yaptırılmalıdır.
Nebülizatörler; Astım, Kronik Obstruktif Akciğer Hastalıkları(KOAH), Kistsel Fibroz, Solunum Enfeksiyonlar, Oda ve solunan havanın nemlendirilmesinde, İlaç Nebulizasyonunda, Sepesifik ve Non-spesifik akciğer hastalıklarında, Bronşiyal Astım, Akut ve Kronik Bronşitler, Pnomoni gibi hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.
