Çocuklarda Uyku Apnesi Nedir ?

Çocuklarda da görülen uyku apnesi hastalığının başlıca nedenleri geniz eti büyümesi, bademcikler, kilo ve anatomik bozukluklardır. Ayrıca çene yapısının olması gerekenden daha geride veya daha küçük yapıda olması ve dilin normal boyutlarından büyük olduğu çocuklarda görülme olasılığı yüksektir. Uyku apnesi, yeni doğan bebeklerde bile görülebilen bir durumdur. Buradaki sebepler ise doğuştan gelen burun, dil, yüz ve sinir kas sistemi ile ilgili olan gelişim bozukluklarındandır. Teşhis koyarken, öncelikle aileden alınan bilgiler doğrultusunda ilk muayene belirleyicidir. Çocuklarda uyku esnasında aşırı ve devamlı olan horlama, ağızdan solunum yapma, uykuda kesilmeler, nefes nefese kalmalar, terleme ve idrar kaçırma sıklıkla görülmektedir. Gündüz görülen şikayetler ise, ağız kuruluğu ve kokusu, baş ağrısı, ağzı açık durma, sürekli yaşanan burun tıkanıklığı, büyük çocuklarda gündüzleri uyku hali olması, gelişim geriliği, davranış bozuklukları, unutkanlık, sinirlilik, sıklıkla ağlama krizleri, kavgacılık, konsantrasyon kaybı ve öğrenme zorlukları gibi. Bu tip şikayetler çocuğun iştahsız ve her zaman gergin olmasına neden olur.

Uyku apnesi olan çocuklarda, gece boyunca nefes durması atakları nedeni ile tansiyon yükselmeleri, kalbin düzensiz çalışması hatta durması söz konusu olabilmektedir. Her nefes durmasıyla beraber, kandaki oksijen miktarı düşer ve kalp kanı pompalamak için daha fazla zorlanmaya başlar. Beraberinde tansiyon yükselir ve nefes almaya tekrar başlandığında bile tansiyon belli bir süre yüksek seyreder. Kalp bazen düzensiz çalışır hatta bir kaç saniyeliğine durabilir. Uykudaki ani ölümlerin bazılarından bu kalp durmaları sorumlu tutulabilir. Bu tür nefes durmaları gece boyunca sayısız defa meydana gelebilir.

Çocuklar, saat olarak yeteri kadar uyumuş olsa bile, uyku apnesi yüzünden sabah yataktan kalktığında kendisini yorgun ve uykulu hisseder. Gece boyunca sürekli ağzından nefes alan ve yeterli şekilde uykusunu alamayan çocuklarda, diş ve damak gelişim bozuklukları, diş çürükleri, ağız kokusu, boğaz ağrısı ve iltihabı, yutkunma bozuklukları, yüz gelişim bozuklukları, gelişme geriliği ve büyümenin yavaşlaması gibi sorunlar kendini gösterebilir.
Çocuğun ailesi tarafından uyku esnasındaki hareketleri ve alınan ses kayıtlarının doktorlar tarafından incelenmesi de hastalığı teşhis etmede önemli bir değerlendirme niteliğindedir. Sağlıklı tanı koyabilmek için detaylı endoskopik KBB muayene ile burun pasajının, geniz boşluğunu dolduran geniz etinin adenoid dokusunun ve bademciklerin değerlendirilmesi gerekir. Ancak şüpheli durumlarda, uyku laboratuvarında uyku testi de yaptırılabilir. Endoskopik muayene yöntemleriyle hava yolunun görüntülenmesi, teşhis koyma aşamasında çok önemlidir. Çocukları radyasyona maruz bırakmamak için film ve tomografi öncelikli tercih olmamalıdır.

Artık çağımızda obezite sorunu çocuk yaşlarda görülmeye başladığı için, kilo sorunu olan çocuklar ayrıca değerlendirilmelidir. Bebekler (yani 1 yaşın altındaki çocuklarda) muayene edilirken daha özenli davranılmalıdır. Yumuşak yapılı endoskoplar ya da ince bebek endoskopları ile muayene yapmak gerekmektedir ve tüm solunum yolları incelenmelidir. Bebeklerde görülen uyku apnesi, gelişme eksikliğine bağlı olarak gırtlağın ve solunum sisteminin yeterli olarak oluşmaması gibi sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bunların yüzde 95′ i bir yıl içinde, bebeğin gelişimini yeterli derecede tamamlamasıyla geçmektedir. Ancak küçük bir grup, hayati tehlike oluşturabilecek boyuttadır. Bu gruptaki bebekler, daha doğdukları dönemde sorun yaşamaya başlarlar. Ayrıca uyku apnesi haricinde normal nefes almada da sıkıntıları vardır. Bu durumda bebeğe cerrahi ya da tıbbi müdahale gerekebilir. Bebeğin, doğumda oluşan değişik anomalilerden dolayı küçük çeneli olma gibi anatomik nedenlerle dili arkaya kaçabilir ve bu da uyku apne sendromuna neden olabilmektedir.

Çocuklarda uyku apnesi hastalığı; büyüme ve gelişme geriliğinden başlayıp, sık sık üst solunum yolu enfeksiyonlarına, hiperaktivite bozukluğundan okuldaki başarısızlığına kadar pek çok soruna sebep olmaktadır. Tıkayıcı uyku apne hastalığının okul öncesinde tedavi edilmesi ise oldukça önemlidir. Çünkü tedavi edilmeyen çocuklarda yaşam kalitesiyle birlikte okul başarısı da olumsuz yönde etkilenmektedir.

Çocuklarda, nedene yönelik olarak uyku apnesinin sebebi tam olarak ortaya konduktan sonra, hangi şekilde tedavi yapılacağı planlanmalıdır. Burun, geniz ve boğazdaki enfeksiyon hastalıkları ve alerjik hastalıklarda, öncelikle ilaç tedavisi uygulanır. Unutulmaması gereken alerjinin de burun tıkanıklığına yol açıp, apneye sebep olabileceğidir. Şişman çocuklarda kilo sorununu çözmeye yönelik tedaviler başlatılır. Ancak ileri geniz eti büyümesi, bademciklerin aşırı büyüklüğü gibi durumlarda, ameliyat en kısa ve kesin tedavi yöntemidir. Bademciklerin aşırı iltihaplı olmadığı ancak büyük olduğu durumlarda, bademciğin tümüyle alınması yerine lazerle küçültülmesi de tercih edilmelidir. Çocuklardaki uyku apnelerinde daha çok burun tıkanıklığına neden olan geniz eti ve bademciklere yönelik ameliyatlar yapılmaktadır. Büyüklerde ise daha çok damak, küçük dil, dil kökü ve yutak kısımlarına yönelik operasyonlar yapılmaktadır. Çocuk ameliyatlarının tamamına yakını, çocukların korku duymaması, bir şey görmemesi ve hissetmemesi için genel anestezi altında yapılır. Çocukluk çağı apnelerinde, bazı özel doğumsal anomaliler dışında yüzde 100’e yakın başarı sağlanır. Çocuklarda ileri boyuttaki apne rahatsızlıklarında, Uyku apnesi cihazları ile tedavi yapılması da mümkündür.